30 yaşıma ulaşmıştım ve bu yaşıma kadar hiçbir düşünceye, ideolojiye, inanca ya da bir hedefe güçlü bir şekilde bağlı hissedememiştim kendimi. Hissetmek zorunda mıydım? Ondan da tam olarak emin değildim. Bir şeylere bağlanamamış olmak bir yandan rüzgârda savrulan yaprak misali yönsüz ve amaçsız hissettirirken bir yandan da tek bir yöne bağlı kalmayıp her yöne gidebilme özgürlüğü hissettiriyordu.

Psikoloji bilimine göre bunun adı, daha çok ergenlik çağlarında hissedilen ve bir kimliğe bağlanmayla birlikte son bulan, “kimlik bunalımı” idi. Ergenlik dönemini çoktan atlatmış biri olarak hala kendimi kategorize edememiş olmam ve bunun bana zerre kadar kötü hissettirmiyor olması, normal olmayan ya da sağlıksız olan bir birey olduğumu mu gösterirdi sizce?

İşin doğrusu bazen özeniyordum, bir hedefe bağlanmış, “ben buyum!” diyebilen insanlara. Ama sonrasında, bağlandıkları şeylere baktığımda, bunun ne denli sınırlayıcı ve deneyimlemeye kapalı bir seçim olduğunu fark ediyordum. Bir amaca bağlanmış olanlar lütfen bu sözlerime alınmasın. Amacım kimseyi yargılamak ya da ötekileştirmek değil, bu yalnızca şahsi hissiyatımdır.

Bir şeye bağlanmak bana çok ciddi ve büyüklenmeci bir karar gibi geldi hep. Nereden bilebilirsiniz ki o şeyin gerçekten doğru olan şey olduğunu? Elbette başkalarını ikna çabası gütmeden, “bu benim doğrum, bana iyi gelen bu” diyebilirsiniz. Ama peki siz, bireysel olarak o şeyi nasıl doğru kabul edebiliyorsunuz? Size iyi gelmesi ya da fayda sağlıyor olması mı onu doğru yapan? Oysa bir şey yalnızca bana iyi geldiği için o şeye “benim doğrum” diyebilmek de çok güç değil mi? O şeyin tam zıttı ancak yine bana iyi gelen bir şeyle karşılaştığımda ne olacak peki?

Tüm bunlarla beraber yaşamda kendi anlam dünyamı yaratmak, kendi anlam dünyama uygun işler yapmak da istiyordum. Peki kendimi sınırlamadan ya da bir başka düşünceyi dışlamadan bunu nasıl gerçekleştirebilirdim? Bu noktada takılıyordum işte.

Araştırmayı, okumayı ve yazmayı çok seviyordum mesela. Ama ne üzerine çalışacağımı bir türlü bulamıyordum. Çünkü neyi tercih etsem sanki hep eksik kalıyor gibiydi. Mesela varoluşçuluk, uzun süredir dikkatimi çeken bir konu ancak “varoluş, özden önce gelir” diktesi beni bu konudan uzaklaştırıyordu. Nereden biliyoruz ki önce geldiğini? İnsanın var olmadan ya da bir şeyler deneyimlemeden önce ona aktarılmış ya da mizacında var olan özellikleri olamaz mıydı? Bilim bile bu konuda henüz net değildi Hoş, bilimin kabul ettiği doğrular bile zaman içinde değişmiyor muydu?

İnsanın kendisini inşa edebileceğine dair bir inancım olmakla birlikte bu konuda sınırsızca özgür olduğunu pek düşünmüyorum. Bazen ne kadar istesek de bize ne kadar doğru gelse de kendimizde bir şeyleri değiştirmeye irade gösteremeyebiliyoruz. Sanki içimizde hiç bilmediğimiz başka bir ses ya da güdü bizi o iradeyi sergilemekten alı koyuyor gibi.

Örneğin insan neden, kilo alacağını ve bunun hem sağlık hem de estetik anlamda kendisine kötü hissettireceğini bildiği halde o tatlıyı yemeden edemez? İnsan sınırsızca özgür bir iradeye sahipse eğer neden kendisine zarar vereceğini bildiği onlarca şeyi bile bile yapar? Bunu varoluşçuluk nasıl açıklar, ki “bilim” bile hala açıklayabilmiş değilken.

İşte, neye tutunmak istesem böylece elimde kalıyordu. Bu da beni hiçbir düşünceye sıkıca bağlanamamaya itiyordu. Belki de bağlanmak zorunda değilizdir, olamaz mıydı? Hiçbir şeye körü körüne bağlanmadan yalnızca gözlemlemek, deneyimlemek için buradayızdır belki de. Belki de ben hiçbir düşünceyi savunmadan, hiçbir fikre bağlı kalmadan farklı farklı alanlarda okuyup, gözlemleyip ve deneyimleyerek bunlar hakkında yazmalı ya da konuşmalıyımdır.  

Şu an için nihai vardığım kanım bu yönde. Şimdiye kadar yaşam serüvenimdeki elde ettiğim gözlemlerime dayanarak dünyaya, bir amaca bağlanıp körü körüne onu savunmak için gelmiş olduğumuza inanmıyorum. Daha çok deneyimlemek, kendimizi tanımak, kendi potansiyelimizi keşfetmek adına buradayız gibi geliyor. Peki neden? İşte bu, herkesin kendince ayrı bir inancının olduğu, bilimle, bilgiyle tam olarak açıklamayan bir nokta. Elbette benim de kendimce bir inancım var bu konuda. Ama o da başka bir makalenin konusu olsun. 

Sağlıcakla kalın.

Sawubona, Afrika'nın Zulu kabilesine ait bir selamlaşma şeklidir. Bu sözcüğün içinde barındırdığı anlamlarsa şöyledir:

Seni görüyorum, varlığını onaylıyorum, seni olumlu olumsuz tüm yönlerinle kabul ediyorum..

Ancak Sawubona; yani seni görüyorum anlamına gelen bu sözcük, anlamını hissetmeden, alışkanlıktan doğan bir söyleyişle söylenemeyecek kadar anlamlı ve içtendir.

Bununla beraber sawubonaya karşılık olarak söylenen sözcükse "buradayım" anlamına gelen ngikhonadır. Yani bu cevapla kişi varlığının görüldüğünün ve onaylandığının farkında olduğunu, görülüyor olmakla değerli hissettiğini ve varlığında bir anlam bulduğunu ifade eder aslında.

Selam vermenin özünde birbirimizi fark etmek, orada olduğumuzu görmek ve gördüğümüzü hissettirmek, birbirimizin varlığına değer vermek ve birbirimizin varlığını onaylamak vardır aslında. Ancak bizler çoğu zaman bu anlamı unutup öylesine, bir alışkanlıkla kullanıyoruz bu kelimeleri. 

Dünyada yalnız olduğunuzu düşünün. Varlığınızı onaylayacak, sizi kabul edecek hiç kimse olmamış olsaydı varlığınızın bir anlamı olur muydu? Sanırım olmazdı.

Bizler birbirimizin varlığını görerek, kabul ederek, birbirimizin varlığına değer vererek, bununla beraber kendi varlığımızın da kabul edilmesine ve onaylanmasına şahit olarak varlığımızda bir anlam buluruz aslında. 

Benim bu selamlaşma şekliyle ilk karşılaşmam Avatar filmiyle olmuştu. Filmde bu konu, sanırım bahsettiğim kabileden esinlenilerek, çok güzel bir şekilde işlenmişti ve böyle bir selamlaşma şekli gerçekte de var mı diye araştırmaya itmişti beni. 

Uzun zamandır bu konu hakkında bir yazı yazmayı düşünüyordum. Sanırım zamanını bekliyordum yazmak için ve şuan içinde bulunduğumuz; görülmeye, duyulmaya, anlaşılmaya, en çok ihtiyacımız olan bu süreç, bu yazıyı kaleme dökmek için en uygun zaman olsa gerekti ve artık paylaşmaya hazırdım.

Avatar filminden konu açılmışken, hem filmden hem de filmde konumuzla bağlantılı ilgimi çeken detaylardan bahsetmek istiyorum. 

Filmi kısaca özetleyerek başlayacak olursam:

Filmde insanlar dünyadaki doğal kaynakları büyük ölçüde tüketmiştirler ve bu da dünyada büyük bir enerji açığı ortaya çıkmasına sebebiyet vermiştir. Bunun üzerine insanlar; Pandora adlı, içinde unobnatium adlı değerli bir mineral bulunan bir uydu keşfederler. Ancak Pandora'nın atmosferi insanlar için zehirlidir ve içinde; kabile yaşamını benimseyen, kedilerine zarar gelmediği sürece savaşmaya karşı olan, mavi tenli, insansı yapıda, 3-4 metre boya sahip ve Eyva adlı bir tanrıçaya tapan Navi halkı yaşamaktadır. Anlayacağınız üzere insanlar bu gezegene girmek, oradaki değerli minerali almak, yine bir şeylere sahip olmak, hükmetmek, tüketmek için oradaki halkla savaşmaya varacak eylemlerde bulunurlar. Filmin özetini kısaca burada keserek beni asıl etkileyen detaylara geçmek istiyorum.

Filmde Naviler saçlarında ve doğanın içinde de  bulunan bir bağ ile istedikleri zaman doğayla bağ kurup onunla iletişim haline geçebilmektedirler. Ancak bunu yapabilmeleri için bağ kurdukları her neyse onu samimiyetle ve içtenlikle hissetmeleri, onu gerçek anlamda görmeleri gerekmektedir. 

Bağ kurdukları anda  bağ kurdukları şeyle iletişime geçebilmekte hatta onu yönlendirebilmektedirler. Bu detay beni çok etkiledi ve aklıma Küçük Prens kitabında, Küçük Prens'le tilki arasındaki diyaloğu getirdi. Tilki, Küçük Prens'e onunla arkadaş olabilmesi için onu evcilleştirmesi gerektiğini söyler ve bunun üzerine Küçük Prens, evcilleştirmenin ne demek olduğunu sorar tilkiye. Tilki ise evcilleştirmenin bağ kurmak olduğunu söyler ve şöyle der: 

"Söz gelimi sen benim için şimdi yüz binlerce oğlan çocuğundan birisin. Ne senin bana bir gereksinmen var ne de benim sana. Ben de senin için yüz binlerce tilkiden biriyim. Ama beni evcilleştirirsen birbirimize gereksinme duyarız. Sen benim için dünyada bir tane olursun, ben de senin için."

Daha sonra tilki, Küçük Prens'ten kendisini evcilleştirmesini ve dost olmalarını ister ancak Küçük Prens  vaktinin çok az olduğunu, dostlar edinmesi, yeni şeyler tanıması gerektiğini söyler. Bunun üzerine tilki:

"Yalnız evcilleştirdiğin şeyleri tanıyabilirsin. İnsanların tanımaya ayıracak zamanları yok artık. Aldıklarını hazır alıyorlar dükkanlardan. Ama dost satan dükkan olmadığı için dostsuz kalıyorlar." der.

Görüntülerin ötesine geçip sevgiyle bağ kurabilme dileğiyle.. 

Sawubona :)

                                                                                                                           Rumeysa Yıldız