30 yaşıma ulaşmıştım ve bu yaşıma kadar hiçbir düşünceye, ideolojiye, inanca ya da bir hedefe güçlü bir şekilde bağlı hissedememiştim kendimi. Hissetmek zorunda mıydım? Ondan da tam olarak emin değildim. Bir şeylere bağlanamamış olmak bir yandan rüzgârda savrulan yaprak misali yönsüz ve amaçsız hissettirirken bir yandan da tek bir yöne bağlı kalmayıp her yöne gidebilme özgürlüğü hissettiriyordu.

Psikoloji bilimine göre bunun adı, daha çok ergenlik çağlarında hissedilen ve bir kimliğe bağlanmayla birlikte son bulan, “kimlik bunalımı” idi. Ergenlik dönemini çoktan atlatmış biri olarak hala kendimi kategorize edememiş olmam ve bunun bana zerre kadar kötü hissettirmiyor olması, normal olmayan ya da sağlıksız olan bir birey olduğumu mu gösterirdi sizce?

İşin doğrusu bazen özeniyordum, bir hedefe bağlanmış, “ben buyum!” diyebilen insanlara. Ama sonrasında, bağlandıkları şeylere baktığımda, bunun ne denli sınırlayıcı ve deneyimlemeye kapalı bir seçim olduğunu fark ediyordum. Bir amaca bağlanmış olanlar lütfen bu sözlerime alınmasın. Amacım kimseyi yargılamak ya da ötekileştirmek değil, bu yalnızca şahsi hissiyatımdır.

Bir şeye bağlanmak bana çok ciddi ve büyüklenmeci bir karar gibi geldi hep. Nereden bilebilirsiniz ki o şeyin gerçekten doğru olan şey olduğunu? Elbette başkalarını ikna çabası gütmeden, “bu benim doğrum, bana iyi gelen bu” diyebilirsiniz. Ama peki siz, bireysel olarak o şeyi nasıl doğru kabul edebiliyorsunuz? Size iyi gelmesi ya da fayda sağlıyor olması mı onu doğru yapan? Oysa bir şey yalnızca bana iyi geldiği için o şeye “benim doğrum” diyebilmek de çok güç değil mi? O şeyin tam zıttı ancak yine bana iyi gelen bir şeyle karşılaştığımda ne olacak peki?

Tüm bunlarla beraber yaşamda kendi anlam dünyamı yaratmak, kendi anlam dünyama uygun işler yapmak da istiyordum. Peki kendimi sınırlamadan ya da bir başka düşünceyi dışlamadan bunu nasıl gerçekleştirebilirdim? Bu noktada takılıyordum işte.

Araştırmayı, okumayı ve yazmayı çok seviyordum mesela. Ama ne üzerine çalışacağımı bir türlü bulamıyordum. Çünkü neyi tercih etsem sanki hep eksik kalıyor gibiydi. Mesela varoluşçuluk, uzun süredir dikkatimi çeken bir konu ancak “varoluş, özden önce gelir” diktesi beni bu konudan uzaklaştırıyordu. Nereden biliyoruz ki önce geldiğini? İnsanın var olmadan ya da bir şeyler deneyimlemeden önce ona aktarılmış ya da mizacında var olan özellikleri olamaz mıydı? Bilim bile bu konuda henüz net değildi Hoş, bilimin kabul ettiği doğrular bile zaman içinde değişmiyor muydu?

İnsanın kendisini inşa edebileceğine dair bir inancım olmakla birlikte bu konuda sınırsızca özgür olduğunu pek düşünmüyorum. Bazen ne kadar istesek de bize ne kadar doğru gelse de kendimizde bir şeyleri değiştirmeye irade gösteremeyebiliyoruz. Sanki içimizde hiç bilmediğimiz başka bir ses ya da güdü bizi o iradeyi sergilemekten alı koyuyor gibi.

Örneğin insan neden, kilo alacağını ve bunun hem sağlık hem de estetik anlamda kendisine kötü hissettireceğini bildiği halde o tatlıyı yemeden edemez? İnsan sınırsızca özgür bir iradeye sahipse eğer neden kendisine zarar vereceğini bildiği onlarca şeyi bile bile yapar? Bunu varoluşçuluk nasıl açıklar, ki “bilim” bile hala açıklayabilmiş değilken.

İşte, neye tutunmak istesem böylece elimde kalıyordu. Bu da beni hiçbir düşünceye sıkıca bağlanamamaya itiyordu. Belki de bağlanmak zorunda değilizdir, olamaz mıydı? Hiçbir şeye körü körüne bağlanmadan yalnızca gözlemlemek, deneyimlemek için buradayızdır belki de. Belki de ben hiçbir düşünceyi savunmadan, hiçbir fikre bağlı kalmadan farklı farklı alanlarda okuyup, gözlemleyip ve deneyimleyerek bunlar hakkında yazmalı ya da konuşmalıyımdır.  

Şu an için nihai vardığım kanım bu yönde. Şimdiye kadar yaşam serüvenimdeki elde ettiğim gözlemlerime dayanarak dünyaya, bir amaca bağlanıp körü körüne onu savunmak için gelmiş olduğumuza inanmıyorum. Daha çok deneyimlemek, kendimizi tanımak, kendi potansiyelimizi keşfetmek adına buradayız gibi geliyor. Peki neden? İşte bu, herkesin kendince ayrı bir inancının olduğu, bilimle, bilgiyle tam olarak açıklamayan bir nokta. Elbette benim de kendimce bir inancım var bu konuda. Ama o da başka bir makalenin konusu olsun. 

Sağlıcakla kalın.

                                                       

                               

                                    

                                 

Unutmayın, dünya dişil ve erilin savaşıyla değil, ancak ahenkli uyumuyla var olabilecektir. 

Bu makaleyi kadınlar gününde yayımlamayı planmıştım ancak mümkün olmadı. Yine de makalemi 8 Mart Dünya Kadınlar Günü şerefine kadınlığın doğasını unutmamış ve kendisini var etme gayreti içinde olan tüm güzel kadınlara armağan ediyorum.

Sevgiyle kalın.

Rumeysa Yıldız

 Doğan Cüceloğlu…

Öncelikle belirtmem gerekir ki bu isim benim için çok önemli ve kıymetli. O bir psikolog, bir akademisyen, bir profesördü; ülkemize çok önemli şeyler katmış bir bilim insanıydı ancak tüm bunların yanında halktan, bizden biriydi. O benim her kitabından, her konuşmasından ayrı bir keyif aldığım, zihnimde yeni yeni aydınlanmalara sebebiyet veren, yüreğime dokunan nadide insanlardan biriydi.

Biriydi diyorum çünkü çoğunuzun da bildiği gibi 16 Şubat 2021'de kendisi aramızdan ayrıldı. O gün gerçekten bire bir oturup konuşma fırsatı dahi bulamadığım bir insana, belki yıllardır tanıdığım ve ölümüne tanık olduğum birçok insandan çok daha fazla üzülmüştüm.

Bazı insanlarla bire bir tanışmak, oturup muhabbet etmek gerekmez. Onlar çok uzakta da olsalar yüreğinize dokunurlar. İşte Doğan Cüceloğlu benim için böyle biriydi.

Kitap incelemesine başlamadan önce bunları paylaşma gereği duydum çünkü böyle değerli bir insanın eserinin incelemesine onu yad etmeden başlamak içime sinmezdi.

Şimdi kitap incelemesine geçebiliriz.

Öncelikle kitabın konusundan genel olarak bahsetmek istiyorum. Kitapta bir öğretmenimiz var: Arif öğretmen. Bu öğretmenimiz ilk olarak mesleğiyle alakalı bir kaygıya boğuluyor ve daha sonra bu kaygı tüm hayatını kaplamaya başlıyor. Mesleğini, hayatın anlamını sorgulamaya başlıyor. Mesleğinden de hayattan da tat alamaz bir hale geliyor.

Arif öğretmen bu duygularla nasıl baş edeceğini bilemiyor ve yıllardır kitaplarını okuduğu ve kitaplarından çok şey öğrendiği Doğan Cüceloğlu’nun bir seminerine katılıyor. Seminer çıkışında bir şekilde Doğan Cüceloğlu’nu durduruyor ve ona birkaç dakika ayırmasını istiyor. Doğan Bey her zamanki insancıllığıyla kabul ediyor ve Arif öğretmeni dinlemeye başlıyor.

Arif öğretmen yaşadığı duyguları anlatıyor ve Doğan Beyden yardım istiyor. Doğan Bey bunun birkaç dakikada halledilemeyecek kadar önemli bir konu olduğunu söylüyor ve Arif öğretmene her hafta buluşup bu konu hakkında konuşma teklif ediyor ve serüvenimiz böylece başlıyor.

Aslında bakarsanız Doğan Cüceloğlu da öğretmenlerle alakalı bir çalışma yapmayı hep düşündüğünü ama bir türlü fırsat olmadığını söylüyor kitabında. Gönlündeki isteği ona hayat tarafından bir şekilde sunuluyor bakıldığında.

Kitap bir öğretmenle sohbet şeklinde ilerliyor ancak sadece öğretmenlikle alakalı olduğunu düşünmeyin. Okuyan herkesin hayatını sorgulayacağı, hayatındaki anlamı belki bulacağı ya da bulduğu anlamı daha içtenlikle benimseyeceği, hayatına yön verecek muazzam bir eser.

Kitabın sonunda Doğan Bey ve Arif öğretmen, savaşçının özelliklerini maddeler halinde sıralayıp üzerine konuşuyorlar. Şimdi bu maddelerden birkaçını birlikte inceleyelim:

1.”Savaşçı kararını verirken özgür iradesi içinde verir, yani onun kararı bir seçimdir.”

Bizler çocukluğumuzdan bu yana birçok karar aldık. Peki hangileri gerçekten bizim kararımız?

Mesela okuduğumuz bölüm; gerçekten kendimiz istediğimiz, sevdiğimiz için mi tercih ettik yoksa ailemiz veya toplum tarafından daha popüler olduğu için mi, yoksa ne istediğimizi tam olarak bilemediğimiz için “bir yere gideyim de neresi olursa olsun” diyerek mi tercih ettik?

Bu örnek gibi birçok örnek verilebilir hayattaki kararlarımız hakkında. Doğan Cüceloğlu savaşçının; kültürün, toplumun, anne ya da babanın veya geri kalan diğer şeylerin etkisinde kalmadan gerçekten özüyle istediği için bir kararı verdiğini anlatmaya çalışıyor.

Unutmayın, her karar bir seçim değildir!

2.”Savaşçı ölümün bilincinde, aynı zamanda bunu umursamaz bir tavır içerisindedir.”

Ölümün var olduğunu hepimiz biliyoruz. Peki sahiden biliyor muyuz? Yani farkında mıyız? Çoğumuz genelde bir yakınımızı kaybettiğinde ya da bir ölüm haberi duyduğunda ölümü hatırlıyor, üzerine düşünmeye başlıyor. Sonra unutuyor zamanla. Öleni değil elbet, ölümün varlığını.

Kitapta çok güzel bir farkındalık yaratıyor Doğan Cüceloğlu bu konuda. Arif Beye diğer masada oturan bir genç kızı gösteriyor. Neşeli, cıvıl cıvıl bir genç kız ve Doğan Bey Arif öğretmene; o kızın ara ara buraya gelip oturduğunu ve neşeli bir şekilde burada vakit geçirdiğini düşünmesini ve böyle düşününce ne hissettiğini soruyor. Arif öğretmen de, buraya geldiğinde bu neşeli genç kızı görme fırsatı elde edebileceğini düşündüğünü söylüyor. Daha sonra Doğan Bey, bu sefer de bu genç kızın az bir zaman ömrü kaldığını düşünerek ona bakmasını istiyor. Bu sefer Arif Bey içinde bir burukluk hissettiğini, kızın çok hayat dolu olduğunu söylüyor.

Arif öğretmen ilkinde kıza yüzeysel bir şekilde bakıp, üzerinde çok düşünmeyip duygularını sorgulamadan geçerken ikincisinde, yani ölüm bilinciyle olan bakışındaysa daha farkındalıklı, daha anlamlı, daha duygularının farkında olarak bakıyor.

Ölüm bilinciyle hayata baktığımızda, baktığımız her şeye daha görerek bakma fırsatı elde ediyoruz. Daha farkındalıkla yaşıyoruz yaşadığımız her anı.

Ölüm bilinciyle hayata baktığımızda, geçmişin pişmanlıkları ya da geleceğin kaygılarıyla değil bu anın kıymetini bilerek, anda kalarak yaşıyoruz hayatımızı.

Peki ölümü umursamaz tavırda olmak ne demek?

Kitapta Don Juan ve öğrencisi Carlos arasındaki diyaloglardan çokça bahsetmiş Doğan Bey. Bir defasında da bu diyaloglardan bir alıntı yaparak şöyle söylemiş:

“Savaşçı, ölümün bilincine iyice vardıktan sonra ikinci adım olarak ölümü umursamamayı da öğrenir. Böylece ölüm insanı uyuşturup eylem yapmasını engelleyeceği yerde, insana güç verecek bir yoldaş haline dönüşür.”

Umursamaz tavırda olmakla; ölümün varlığından korkarak hareketsiz kalmamak, aksine ölümün varlığının bilinciyle hayata daha da önem vermek ve hayatta hareketsiz kalmayıp eylemler yapmaktan bahsediyor aslında.

Evet ölüm var, zaten var olduğu için hayat bu kadar anlamlı ve bu kadar titizlikle yaşanması gereken bir yer.

3.”Savaşçı, içinde bulunduğu duygusal durumu kendisi belirler.”

Günlük hayatta birçok olay yaşarız ve bu olaylarla alakalı çeşitli duygular hissederiz; kimi zaman olaylara, kimi zaman insanlara, kimi zaman da herhangi başka bir şeye karşı.

Yaşadığımız bu duygular; olaylar, insanlar, eşyalar vs duygulanmamız her neyeyse, o şey hakkındaki düşüncelerimiz sonucu ortaya çıkarlar.

Yaşadığımız olaylara karşı bakış açımızı ve düşüncelerimizi değiştirecek olursak duygularımızı da değiştirebiliriz demek oluyor bu. Böylece duygu durumumuzu kendimiz belirlemiş oluyoruz, yaşadığımız olaylar değil.

Mesela biriyle bir tartışma yaşıyorsunuz. O an o kişi hakkında olumsuz şeyler düşünüp, zihninizi bu düşüncelerle doldurup öfkelenebilirsiniz; ya da o kişiyle sadece bir konuda anlaşmazlık yaşadığınızı, olaylara farklı açılardan yaklaştığınızı, bunun dışında çok güzel bir ilişkiniz olduğunu düşünüp daha dingin ve sağlıklı bir tartışma gerçekleştirmeyi seçebilirsiniz.

Seçebilirsiniz diyorum çünkü bu sizin elinizde. Hayata karşı, olaylara karşı, insanlara karşı, özellikle düşüncelerinize ve duygularınıza karşı farkındalığınızı geliştirdiğinizde duygu durumunuzu kendiniz belirleyecek seviyeye gelebilirsiniz.

Böylece duygu durumunuzu dış etkenler değil yalnızca siz belirleyebilirsiniz.

4.”Savaşçı, her şeyi üstesinden gelinmesi gereken bir öğrenme fırsatı olarak görür.”

Burada Doğan Cüceloğlu yine Don Juan ve Carlos arasında geçen bir diyalogdan alıntı yapmış, Don Juan şöyle demiş:

“Savaşçı her şeyi üstesinden gelinmesi gereken bir öğrenme fırsatı olarak görürken, sıradan insan her şeyi, ya şükredilecek ya da küfredilecek bir şey olarak görür.”

Savaşçı, adı üstünde savaşçıdır ve başına gelen her şeyde dış güdümlü olmak yerine iç güdümlü olmayı tercih eder ve başına gelen şeylerden yakınmak yerine onlardan hep bir şeyler öğrenmeye çalışır.

Gerçekten de faydalı olan bu değil midir? Olumlu ya da olumsuz ne yaşarsak yaşayalım, o şey hakkında olumlu ya da olumsuz bir yığın düşünce üretmek yerine, “ben bunu yaşadım ve bundan ne öğrenebilirim?” diye sormak bizi daha çok geliştirmez mi?

Geliştirirken aynı zamanda da duygularımızı yönetmemizi ve bir önceki maddede bahsedildiği gibi duygularımızı tercih edebilme yeteneği kazanmamızı da sağlamaz mı?

Öğrenmeye açık olmak öyle muazzam bir şey ki bir süre sonra olaylara, kişilere, nesnelere vs çoğu şeye karşı yargılarınızı askıya almanızı sağlıyor.

5.”Savaşçı, evrenle biz bilinci içinde ilişki kurar.”

Doğan Cüceloğlu’nun en önem verdiği ve neredeyse her kitabında bahsettiği değerlerden biridir biz bilinci.

Bu kitabında da nesnel ben diye bir kavramdan bahseder. Nesnel ben, diğer adıyla ego; davranışlarını, yaptığı tüm işleri, sadece kendini tatmin etmek için yapar. Ego her zaman bencildir ve her şeyi kendi çıkarları çerçevesinde algılar.

Doğan Cüceloğlu, dinlerin ve diğer mistik inanışların, insandaki egoyu aşarak daha büyük bir realitenin parçası olduğunu fark etmesini sağlamaya çalıştığını söylüyor kitabında.

Ama çoğu insan nesnel ben düzeyinde kalmıştır. Bunu dindar olarak geçinen çoğu insanda da gözlemleyebiliriz. Yaptıkları bir ibadeti neden yaptıkları sorulduğunda sevap kazanmak için, cenneti kazanmak için, günahlarımı temizlemek için vs birçok içinleri, çünküleri vardır. Bu da burada bir çıkar ilişkisi olduğu sonucunu doğurur.

Doğan Cüceloğlu samimi dindar için kitabında şöyle der:

“ Samimi dindar, daha büyük bir realitenin, kapsamlı bir bütünün anlamlı bir parçası olmanın bilinci ve ‘hizmet sorumluluğu’ içinde yaşamına yön verir.”

Bir tek din değil, hayatta yaptığımız her şeyde sadece kendi egomuza değil daha büyük olan resme hizmet edersek, bu bilince sahip olursak, ki Doğan Cüceloğlu buna “biz bilinci” diyor; işte o zaman kendimizi diğer insanlardan ve varlıklardan kopuk, onlarla ilişkisiz, yabancılamış algılamak yerine bir bütünün parçası gibi daha kapsamlı bir gerçekliğin içinde algılayabiliriz.

Hayata biz bilinciyle baktığımızda, bir bütünün parçası olduğumuzu algıladığımızda, nesnel benden özgürleşebildiğimizde, büyük resmi görebildiğimizde; yaptığımız her işi hizmet arzusuyla, bize katkı sunma çabasıyla yaptığımızda kendimizi bitmeyen bir kaynağa adamış oluyoruz.

Ve inanın hayatta ne tür zorluklar yaşarsanız yaşayın; tutunduğunuz, motivasyonunuzu sağladığınız şey tükenmeyen bir kaynak olduğunda düşseniz de kalkmanız hep mümkün olacaktır.

Yazımın sonuna gelirken Doğan Cüceloğlu’nu bu güzel eserleri “biz bilinci” içinde bizlere armağan ettiği için minnetle anıyorum.

Huzur içinde yat güzel insan…

Teşekkürler

  Bu yazımda başlıktan da anlaşılacağı üzere kadın erkek ilişkisi üzerine konuşacağız.

En başta belirtmek isterim ki şunu yapıyorsa iyi bir eştir, bunu yapmıyorsa sizi sevmiyordur, mükemmel ilişki şöyle olmalıdır gibi basmakalıp cümleler kurmayacağım ki bu şekilde empoze edilen şeylere de asla inanmıyorum.

Her insan gibi her ilişki de kendine has ve özeldir, kalıplar içine sıkıştırılamaz.

Bizim değerlendireceğimiz şeyler: Bir insanı çok sevmek, çok aşık olmak bir ilişkiyi sürdürmede yeterli mi? İki iyi insan kötü bir evlilik yapabilir mi? Evlilik kararı vermeden önce nelere dikkat edilmeli? gibi sorular üzerine olacak ve bu sorular ilişkileri bir kalıba sıkıştırmak değil tamamen farkındalık oluşturmak, kendimizi, diğerini, ilişkimizi gerçek anlamda tanımak için olacaktır.

Bu değerlendirmeyi yaparken çok sevdiğim ve bir önceki yazımda kitabını incelediğim Doğan Cüceloğlu’nun “Evlenmeden Önce” adlı kitabından çokça faydalanacağım.

Evlilik Öncesi Farkındalık Oluşturulması Gereken Konular

1.Kendini Tanımak:

İster bir ilişki içinde olalım ister olmayalım hayat kendimize doğru olan bir yolculuktur aslında. İnsan kendini tanıdıkça var olur, gerçekten yaşar. Kendini tanımadan ya da tanımaya çalışmadan geçirilen bir ömür ölüme koşmak gibidir adeta.

İnsan önce kendini tanımalı, kendini kabullenmeli, kendini sevmeyi başarabilmeli ki bir başka insana hayatında yer açabilsin, onu tanıyabilme olgunluğuna erişsin, onu olduğu gibi kabul edebilsin ve sevebilsin.

“Biz kendimiz olmadan, sahip olduğumuz hiçbir şey gerçek anlamını bulamaz!”

Doğan Cüceloğlu

Kendimizi tanırken, “hangi kültür içinde büyüdük?” sorusuyla işe başlayabiliriz.

Doğan Cüceloğlu kitabında iki çeşit kültürden bahseder:

1.Denetim Odaklı Korku Kültürü:

Bu kültür gücünü korkudan alır. Aile içinde kim en güçlüyse onun sözü geçer. Güçsüz olan güçlü olana itaat etmek zorundadır. Bu kültürde halden anlama, empati, insan insana ilişki, bireye saygı gibi önemli değerler yoktur. 

Bu kültürde yetişen birey güvende olmak için güçlü olmak gerektiğine inanarak büyür. Saygı duyulmak, sözünü dinletmek için para, makam, mevki gibi güçlerin olması gerektiğine inanır.

Bu kültürde yetişen birey hayata, geleceğe kaygıyla, korkuyla bakar. Karamsar ve gergin bir yapıda olur. Yaşam ve insanlar onun için güvensizdir.

Çünkü maalesef ki dünyaya gözlerini açtığında, o minicik bedeninin, o daha yumuk yumuk olan gözlerinin, daha sesleri bile tam olarak ayırt edemeyen kulaklarının duyumsadığı ilk şey korku, kaygı, güvensizlik olmuştur.

2.Gelişim Odaklı Değerler Kültürü:

Bu kültür içinde sevgi, güven, empati, halden anlama, insan insana iletişim gibi önemli değerler mevcuttur. Bu kültürde yetişen çocuk, aile tarafından bir birey olarak kabul edilmiştir ve dünyaya geldiği ilk günden itibaren güvende olduğunu hisseder.

Bu kültürde güçlü güçsüz gibi bir ayrım yoktur, herkes eşit söz hakkına sahiptir. Bu sebeple kişi makam, mevki, para gibi maddi değerleri değil insan insana iletişimi önemser.

Dolayısıyla bu kültürde büyüyen birey hayata, insanlara, geleceğe karşı güvenli ve umut doludur.

Peki siz hangi kültür ortamında büyüdünüz?

Bu konu hakkında diğer yazılarıma da göz atabilirsiniz:

https://openmindry.blogspot.com/2023/02/kendime-yolculuk-kalbinin-melodisini.html

https://openmindry.blogspot.com/2023/02/zihnimizdeki-seslerden-kurtulup.html

2. Diğerini Tanımak:

Kendimizin hangi kültür ortamında büyüdüğümüzü bulup ve belki aşmamız gereken şeylerin farkına varıp onları aşmaya niyet ettikten sonra sıra karşı tarafı tanımaya geliyor

      Karşı taraf hangi kültür ortamında büyüdü? Kaygılı, korkulu, insan insana iletişim kurulamayan, maddi değerlerin güç olarak kabul gördüğü korku kültüründe mi yoksa halden anlamanın, insan insana iletişimin, sevgi, huzur, saygı gibi önemli değerlerin yer aldığı gelişim odaklı değerler kültüründe mi?            

Sizinle iletişimi ben odaklı mı yoksa biz odaklı mı? Yani sizin duygularınızı, düşüncelerinizi önemsiyor mu yoksa yalnız kendi düşünceleri mi onun için önemli? Sizin üzerinizde bir otorite kurup güçlü olanın kendisi olduğunu mu göstermeye çalışıyor yoksa insan insana ilişki kurmak niyetinde mi?Yanınızdayken gerçekten yaşamınıza tanık olan samimi birini mi hissediyorsunuz yoksa yalnızca bedenen mi yanınızda?

Bu ve benzeri soruları yazının devamında inceleyeceğiz ve devamında bu cevapları daha rahat verebiliyor olacağınızı umuyorum.

3.Sistemi Tanımak:

Sistem bir nevi içinde yaşadığımız kültür ve bu kültür içinde evliliğin konumundan oluşuyor.

Toplum olarak her ne kadar son yıllarda bireyselleşme yoluna yavaş yavaş girdiysek de hala ait olma yönü daha ağır basan bir toplumuz. Bazılarımız kültürün içinde bulunan birtakım değerleri yaşatmamak arzusunda olabilirler. Evlilik veya ailelerin işin içine dahil olmaları gibi…

Doğan Cüceloğlu’nun “Evlenmeden Önce” kitabında okurlarından birinin şöyle bir mektubu yer almakta:

“Kapımı kapatırım, huzur bozan ailesi dışarıda kalır diyordum; fakat içeride zaten onları temsilen bulunan, onlar tarafından yetiştirilmiş bir eşim var.”

Görüldüğü gibi tam anlamıyla bireyselleşip aileleri dışarıda bıraksak bile o ailede yetişmiş bir insan, o ailenin birçok özelliğini bünyesinde barındırıyor. Bu noktada ailelerle korku kültürü içinde mi yoksa gelişim odaklı değerler kültürü içinde mi iletişim kuracağımız bize kalıyor.

Bizim kültür sistemimiz içinde ait olma, aileyle bağları kuvvetli tutma, birliktelik değerleri, bireyselliğe oranla daha hakimdir. Bu değerlerin farkında olarak ve bizim olduğu kadar eşimizin de ailesinin kıymetli ve değerli olduğunu kabul ederek bu yola çıkmalıyız.

Evlilik Hakkında Kendimize Sormamız Gereken Sorular

1.Evlilik yaşamda bir zorunluluk mu? Evlenmemeyi tercih etmek mümkün mü?

Kültürümüzün geçmişten gelen bir algısına göre; evliliğin hayatta var olması zorunlu, herkes belli bir yaşa gelince evlenmeli. Sizce de öyle mi?    

Bu düşünce bizi evlenmek için evlenmeye götürmüyor mu sizce de? Yani birini sevmek, evliliğe hazır olmak, evlilik olgunluğuna erişmek, evlilikle birlikte değişecek yaşamımızı kabullenmek gibi önemli değerleri yok saymıyor mu? Sadece toplum, kültür bizden bunu bekliyor diye evlenmek bizi mutlu edecek mi?

Bir insan yaş olarak belirli bir olgunluğa gelmiş olmakla birlikte henüz kendini dahi tanımaya vakit ayırmadıysa o kişi evlilikten beklentilerini nasıl bilecek? Neye göre bir eş seçecek? Yalnızca duygularına göre mi? Peki yalnızca birine aşık olmak evlilik için yeterli olacak mı? Yoksa iyi bir insan olmasına göre mi seçim yapacak bu kişi? Peki her iki iyi insan bir araya geldiğinde iyi bir evlilik ortaya çıkar mı?

Gerçekten evlenmek istiyor musun yoksa toplumun, çevrenin, ailenin senden beklentisi bu yönde olduğu için mi evleniyorsun?

2.Evlilik kurumunun kendi içinde zorunlu kuralları var mı, varsa bu kurallara göre yaşamak zorunda mıyız? Kendi bireysel kurallarımızı koyamaz mıyız

  Toplumda, hatta çeşitli kişisel gelişim kitapları ya da videolarında bile her ilişki sanki aynı olmalıymış gibi bir algı yaratılıyor. Şunu yapıyorsa sevmiyordur, bunu yapıyorsa sana değer veriyordur vs gibi birçok söylem mevcut. Bu söylemler halden anlamaktan, empatiden çok fazla uzak söylemler olarak geliyor bana.       

Mesela; sana vakit ayırmıyorsa sana değer vermiyordur algısı üzerinde duralım. İlişkilerde elbette birbirine vakit ayırmak çok önemlidir. Ancak her insanın hayat şartları, iş şartları, aile durumları birbirinden farklıdır.

Bir insan düşünelim ki gün boyu boş, hiçbir işi yok ve günde 5 6 saatini size ayırıyor. Diğer tarafta bir insan daha düşünelim ki bu kişinin iş, aile hayatı daha yoğun, sorumlulukları daha fazla ve size günde 2 saat ayırabiliyor. Herkes elinde bulunan zamana göre bir vakit ayırıyor aslında. Şimdi 5 saat zaman ayıran kişiye 2 saat zaman ayıran kişiden daha fazla değer veriyor diyebilir miyiz?

Ancak toplum, kültür ve diğerleri diyebilir. Böyle kurallar koyabilir insanlar kendilerince. Başta da dediğim gibi her ilişki kendine hastır, her insan gibi.

Bu kuralları belirleyecek olanlar, evliliğiniz hakkında değer yargılarını oluşturacak olanlar toplum değil, o ilişkiyi bire bir yaşayan sizlersiniz.

Eş Adayınızla İlgili Kendinize ve Diğerine Sormanız Gereken Sorular

1.Birlikteyken kendiniz olarak var olabiliyor musunuz?

Bu ilişkide en önemli sorulardan biri olsa gerek. Eş adayınızın yanında olduğunuz gibi, doğal, kendinizi kasmadan, acaba bunu dersem, şöyle davranırsam ne der, ne düşünür diye düşünmeden,kendiniz olarak var olabiliyor musunuz?

Karşı taraf tarafından yargılanacağınızı düşündüğünüz, kendiniz olarak var olamayacağınız bir ilişkide ne kadar mutlu olabilirsiniz? İnsan dünyada kendini bulmak, keşfetmek ve kendini yaşamak için yok mu? Peki bu da elimizden giderse geriye ne kalacak?

2.Birlikteyken konfor, keşif, panik alanlarından hangisinde hissediyorsunuz?

Konfor alanı kişinin en rahat hissettiği alandır. Ancak fazla konforda hissetmek kişinin gelişimini engelleyeceği gibi ilişkinin gelişimini, ilişkiye duyulan heyecanı, merakı da engeller.

Panik alanı kişinin huzursuz hissettiği, kendisi olarak var olamadığı, her an tetikte olduğu, kaygı duyduğu alandır. Bilindiği üzere panik, kaygı, korku gibi duygular acil ve tehlikeli durumlarda hayat kurtarabilir ancak bir ilişki için bunu söyleyemeyiz. İlişki bizim tehlikeli alanımız değil güvenli alanımız olmalı değil mi? Sürekli kaygı, korku hissettiğimiz bir ilişkide ne kadar huzurlu ve mutlu olabiliriz?

Keşif alanı ne konfor alanı kadar rahat ne de panik alanı kadar gergindir. Bu ikisinin ortasıdır denilebilir. Kişi kendini konfor alanında gibi güvende hissederken aynı zamanda karşısındakini merak eder ve keşfetmek ister. Aralarında merak duygusu ve heyecan hep diri kalır.

4.Temel değer yargılarını tanıyor musunuz? Değer sisteminiz uyumlu mu?

Sizin için hangi temel değerler öncelikli? Sevgi, saygı, halden anlama, güven, sohbet ortamı ya da daha maddi değerler olarak para, makam, mevki, güç gibi değerler mi ?

Karşı taraf için hangi değerler ön planda? Değer sisteminiz uyuşuyor mu? Yoksa biriniz maneviyata daha çok değer verirken diğeri daha maddiyatçı mı?

Diyelim siz manevi yönü yüksek bir insansınız eş adayınızın ise manevi yönü çok düşük, daha çok maddiyatçı. İlişkinizde ne tür sorunlar yaşayabilirsiniz? Yaşayabileceğiniz bu sorunlar aşılacak cinsten mi olur yoksa yıpratıcı mı olur?

Örneğin siz manevi yönü yüksek bir insan olarak el ele göz göze oturup sohbet etmek, sevgi, ilgi, alaka göstermek ya da görmek isterken eşiniz bunları saçma mı bulacak? Yoksa her ne kadar manevi yönü biraz eksik olsa da kendini aşmaya gönüllü mü? Eğer gönüllü değilse ve beklentileriniz bu denli farklıysa mutlu, huzurlu, sevgi dolu bir evlilik mümkün olacak mı?

5.Birbirinize karşı yapacağınız fedakarlıkların boyutu ne düzeyde, fedakarlıklarınız sonucunda siz kendiniz olarak var olabilecek misiniz

Bu son sorumda tüm konuları irdeledikten sonra hangi konularda fedakarlıklar yapmanız gerekecek bunları görmenizi istiyorum. Elbette kimse kimseyle yüzde yüz uyumlu değildir. Her insan birbirinden az ya da çok farklıdır

Bu farklılıklar bazı fedakarlıkları da beraberinde getirebilir. Her ilişki fedakarlık ister ancak bu fedakarlıklar ilişkinize değer katıp daha samimi daha sıcak bir ilişki mi oluşturacak yoksa sizin kişiliğinizi, benliğinizi yok mu edecek?

Unutmayın siz yoksanız, kendiniz olarak var olamıyorsanız sıkışmış hissedeceksiniz ve bir süre sonra o benliğinizi ortadan kaldıran fedakarlıklar size işkence gibi gelmeye başlayacak.

Evlilik doğru insanla, doğru zamanda, doğru bir bilinçle, sağlıklı bir zihinle yapıldığında insanı duygusal anlamda diğer insanlara göre çok daha yukarılara taşıyan, kendi varlığınızı çoğaltan bir şeyken; sizin için doğru olmayan, değer yargılarınızın uyuşmadığı, pusulanızın farklı yönü gösterdiği bir insanla, yanlış zamanda, yanlış bir bilinçle, yeterli olgunluğa erişmeden yapıldığında varlığınızı bile sorguladığınız bir şeye dönüşebilir.

Yazımı Halil Cibran’ın “Ermiş” adlı eserinde evlilik hakkında bir soruya verilen cevapla bitirmek istiyorum:

“Birlikte doğdunuz ve sonsuza dek birlikte olacaksınız.

Birlikte olacaksınız, ölümün beyaz kanatları günlerinizi dağıtıp savurduğu saatte.

Elbette Tanrının sessiz benliğinde bile birlikte kalacaksınız.

Ama birliğinizde mesafeler olsun.

Göklerin rüzgarı dans etsin aranızda.

Birbirinizi sevin ama aşk pranga olmasın aranızda:

Ruhlarınızın kıyıları arasında hep dalgalanan bir deniz olsun aşk.

Birbirinizin kadehini doldurun, ama aynı kadehten içmeyin.

Birbirinize ekmeğinizden verin, ama aynı ekmeği yemeyin.

Birlikte şarkı söyleyip dans edin ve eğlenin, ama ikiniz de tek başınıza olun. Bir lavantanın, aynı ezgiyle titreseler de birbirinden ayrı duran telleri gibi.

Kalplerinizi verin ama teslim almayın birbirinizin kalbini. Çünkü sadece hayatın avucundadır kalpleriniz.

Birlikte saf tutun ama yapışmayın birbirinize: Çünkü tapınağın sütunları da ayrı dururlar ve meşe ile selvi büyüyemez birbirlerinin gölgesinde.”

Sevgiyle kalın.